فرانت اند یا بک اند؟

همانطور که در مقاله‌ی انواع زبان های برنامه نویسی وب به آن پرداختیم، حال یک سوال مهم برای فرد تازه کار پیش می‌آید که چطور نسبت به استعداد و توانایی‌های خودش بین حوزه‌های فرانت اند و بک اند، انتخاب درست‌تری داشته باشد؟! هر سایتی از دو بخش فرانت اند (سمت کاربر) و بک اند (سمت سرور) تشکیل شده است که هر بخش اصول، قواعد، مشکلات و ابزارهای مخصوص به خود را دارند پس می‌شود نتیجه گرفت که کاملا با هم تفاوت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اساسی دارند.

هر فردی که قصد شروع یادگیری مباحث مربوط به برنامه نویسی وب را دارد، باید نسبت به خلق‌و‌خو، استعداد و توانایی‌های خود، حوزه‌ی مناسب خودش را انتخاب کند. در ادامه‌ی این مقاله من قصد دارم هر کدام از این حوزه‌ها را به طور مجزا بررسی کنم و در انتها شما را با ‌گونه‌ی جدیدی از برنامه نویس ها به نام فول استک آشنا کنم! پس با من همراه باشید.

برنامه نویس فرانت اند (Front End)

به صورت خلاصه برنامه نویس فرانت اند (Front End)، بخشی از سایت را کدنویسی می‌کند که کاربر با آن تعامل دارد و به صورت تخصصی برنامه نویس فرانت اند کدهای غیر قابل فهم برای کاربران را در قالب‌های بصری و گرافیکی نمایش می‌دهد تا بتوانند به راحتی با بخش‌های مختلف سایت ارتباط برقرار کنند. فرآیند آماده‌سازی فرانت اند یا سمت کاربر دارای دو مرحله است:

1. طراحی
2. توسعه

۱ – طراحی

در مرحله طراحی، گرافیست یا طراح با رعایت اصول تجربه کاربری (UX) و رابط کاربری (UI) با استفاده از نرم‌افزار‌های گرافیکی مثل فتوشاپ (Photoshop) ، ایلاستریتور (Illustrator) ، کورل (Corel) ، ادوبی ایکس دی (Adobe XD) ، فیگما (Figma) و … پوسته و ظاهر سایت را طراحی می‌کنند. این گروه از افراد برای شروع کار به دانش برنامه نویسی احتیاجی ندارند ولی باید به مسائلی مثل اصول رابط کاربری و تجربه کاربری و نرم افزارهای گرافیکی مسلط باشند.

۲ – توسعه

مرحله توسعه وارد بحث برنامه نویسی می‌شود. در این مرحله برنامه نویس های فرانت اند طرحی که توسط طراحان با رعایت اصول طراحی شده را در قالب کدهای HTML ، CSS و JavaScript کدنویسی می‌کنند. در این فرآیند فریمورک‌هایی مثل بوت استرپ (Bootstrap) ، فنداسیون (Foundation) در CSS و فریمورک‌هایی مثل انگولار (AngularJS) ، ویو (Vue js) و کتابخانه جی کوئری (jQuery) در جاوا اسکریپت (JavaScript)، کدنویسی را سریع‌تر، بهینه‌تر و لذت‌بخش‌تر می‌کنند تا سرعت فرآیند طراحی و نگهداری از کدها تا حد قابل توجهی افزایش پیدا کند.

برای شروع یادگیری فرانت اند در مرحله اول، تسلط بر دو تکنولوژی کدنویسی HTML ، CSS است که بدنه اصلی و اسکلت هر سایتی هستند؛ در مرحله دوم، یادگیری فریمورک‌های CSS مثل بوت استرپ (Bootstrap) ، فنداسیون (Foundation) در واکنشگرا (Responsive) کردن سایت کمک بسزایی می‌کنند و در مرحله سوم، تسلط به زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت (JavaScript) که با کمک فریمورک‌ها و کتابخانه‌های قدرتمندی که دارد، پویایی را وارد صفحات سایت می‌کند.

برنامه نویس بک اند (Back End)

اگر بخواهیم به Back End نگاهی لغوی داشته باشیم، Back در فرهنگ لغت به معنای پشت، عقب، برگشت و … معنی می‌شود پس وقتی از برنامه نویسی بک اند صحبت می‌کنیم یعنی تمام فرآیندهایی که در پشت صحنه اتفاق می‌افتند؛ به عبارت دیگر هسته اصلی و قلب سایت توسط برنامه نویسان بک اند کدنویسی شده و با ارتباط بین فرانت اند و بک اند، اطلاعات بعد از پردازش و ذخیره به کاربر نمایش داده می‌شود. بخش بک اند از دو بخش برنامه نویسی و پایگاه داده تشکیل شده است. برنامه نویس های بک اند باید برنامه‌ای برای پشت صحنه سایت‌ها طراحی و کدنویسی کنند تا تعامل امنی با پایگاه داده برای ذخیره و نمایش و ارسال اطلاعات برقرار کند.

فرآیند شروع یادگیری بک اند از چند مرحله تشکیل شده است:

• مسلط بودن به یک زبان برنامه نویسی سمت سرور مثل PHP ، JavaScript ، Python ، Ruby ، Java و C# یا فریمورک‌هایی مثل Node js ، Laravel ، Django ، ASP.net
• مسلط بودن به دستورات دیتابیس‌ها (query)
• توانایی ساخت و توسعه API
• آشنایی با سیستم‌های کنترل ورژن مثل گیت هاب (GitHub) و گیت لب (GitLab)
• آشنایی حداقلی با مفهوم فرانت اند برای ارتباط و درک بهتر و راحت‌تر با برنامه نویسان فرانت اند

برنامه نویس فول استک (Full Stack)

گروه دیگر از برنامه نویس ها ، فول استک دولوپرها هستند. این گروه از افراد به اندازه یک برنامه نویس بک اند توانایی حل مشکل را دارند و در عین حال به اندازه برنامه نویسان فرانت اند خلاقیت و توانایی در طراحی را دارند. در کلمه‌ی فول استک یعنی فردی که به بک اند و فرانت اند مسلط است و تمامی فرآیند طراحی سمت کاربر و سمت سرور را به صورت انفرادی انجام می‌دهد. این افراد دانش برنامه نویسی گسترده‌ای در زبان‌های فرانت اند و بک اند دارند و پایه حقوق دریافتی آن‌ها بیشتر از حوزه‌های بک اند و فرانت اند است.

برنامه نویس های فول استک باید این توانایی را داشته باشند که رابط کاربری سایت را طراحی کنند و از لحاظ گرافیک و تجربه کاربری سایت را در بالاترین سطح کیفیت راه‌اندازی کنند و از سوی دیگر، برنامه نویسی سمت سرور باید بدون مشکل کدنویسی شده باشد. اگر شما به چند زبان سمت کاربر و سمت سرور مسلط هستید، الزاما فول استک دولوپر محسوب نمی‌شوید!

برنامه نویس های فول استک توانایی‌هایی نظیر:

• طراحی رابط کاربری حرفه‌ای
• آشنایی با مباحث UI / UX
• برنامه نویسی وب
• کار با پایگاه داده (Database)
• آشنایی با مباحث امنیت
• آشنایی با مباحث سئو و بهینه‌سازی وب
• آشنایی با هاست و سرور و شبکه
• توانایی کار با API ها
• آشنایی با سیستم‌های کنترل ورژن مثل گیت
• توانایی مدیریت پروژه‌های نرم افزاری

را دارند . دست یافتن به این مهارت‌ها و مسلط شدن به آن‌ها، قطعا به زمان کافی و فکر احتیاج دارد. برای شرکت‌ها استخدام برنامه نویس های فول استک صرفه‌ی اقتصادی بیشتری دارد. آن‌ها به استخدام یک نفر که توانایی انجام کار چند نفر را دارد قطعا علاقه بیشتری نشان می‌دهند. این نکته را اضافه کنم که افرادی سمت فول استک شدن می‌روند که تمایلی به انجام کار به صورت تیمی ندارند و این عدم تمایل می‌تواند به دلایلی محیطی مختلفی باشد پس توانایی کار تیمی یکی دیگر از ویژگی‌های کلیدی برنامه نویسان است.

حالا انتخاب درست کدام است؟!

در این بخش از مقاله می‌رسیم به انتخاب یک مسیر درست! ردیف شغلی برنامه نویسی مثل همه‌ی ردیف‌های شغلی دیگر، به افراد مناسب و با توانایی‌هایی مثل کار کردن زیر فشار، استعداد حل مشکلات، توانایی ساخت ارتباط و … دارد که برنامه نویسان را از دیگر افراد متمایز می‌کند. اگر شما فردی منطقی، محاسبه‌گر، جستجوگر هستید و توانایی کنترل خود در مواقع فشار را دارید، بهترین حوزه برای شما برنامه نویسی بک اند است. برنامه نویس های بک اند برعکس برنامه نویس های فرانت اند، بیشتر با مشکلات کدنویسی (ارورها و باگ‌ها) دست و پنجه نرم می‌کنند پس لازم است که فرد موفق در این حوزه، صبر و تحمل بالایی داشته باشد تا بتواند در حین فشار های وارده، کنترل خود را حفظ کند و به دنبال راه‌حل‌های منطقی باشد.

جستجوگر بودن یکی دیگر از توانایی‌های اینگونه افراد است، برنامه نویسان بک اند با ارورها و باگ‌های زیادی روبرو می‌شوند، پس باید بتوانند سوال خود را به درستی در اینترنت جستجو کنند تا به جواب درستی برسند. درست جستجو کردن در اینترنت یک مهارت کلیدی برای برنامه نویسان است که همه‌ی آن‌ها در تمام حوزه‌ها باید به آن مسلط باشند، البته در این روش میتوان با سوال کردن از دیگران هم به جواب رسید.

معمولاً برنامه نویسان سمت سرور در مواجهه با مشکلات به دنبال حل مسئله هستند تا پیدا کردن مقصر! پس اگر ویژگی شخصیت شما به این صورت است که به جای فکر کردن به مشکلات به شیوه حل آن فکر می‌کنید، باید به شما تبریک گفت؛ شما ویژگی یک برنامه نویس بک‌اند را دارید. فرآیند حل مشکل برای هر برنامه نویس، بسیار سخت است و اگر حجم کدنویسی بالا باشد، فشار بیشتری روی برنامه نویس وارد می‌شود. در این پروسه، دقت برنامه نویس در هر مرحله باید بیشتر شود. بسیاری از اوقات برنامه نویسان باید چند مرحله به عقب برگردند و تیزبینی و دقت خود را بیشتر کنند تا بتوانند برای مشکل راه حلی پیدا کنند.

این موارد ذکر شده، تنها برخی از خصوصیات رفتاری برنامه نویس های بک اند است اما در حوزه‌ی فرانت اند وضعیت بسیار متفاوت است! در حوزه‌ی فرانت اند شما با زبان های برنامه نویسی خیلی کمتری از بک اند، ارتباط دارید پس عملا باگ یا ارور در این ردیف شغلی بسیار کمتر است و در خیلی از موارد وجود ندارد. برنامه نویس های فرانت اند نسبت به برنامه نویس های بک اند با چالش‌های کمتری رو‌به‌رو هستند ولی به این معنا نیست که برنامه نویسان فرانت اند کار راحتی و بی‌دردسری دارند! در این ردیف شغلی، توانایی حل مشکل جای خود را به خلاقیت می‌دهد. یکی از چالش‌های فرانت اند، مسلط بودن به چندین فریمورک و کتابخانه است.

برنامه نویس های بک اند با یادگیری یک زبان و استفاده از یک فریمورک می‌توانند تمامی بخش‌های سمت سرور سایت را کدنویسی کنند ولی در طرف مقابل، برنامه نویس های فرانت اند برای طراحی سمت کاربر باید از فریمورک‌ها و کتابخانه‌های مختلف استفاده کرده و بین آن‌ها ارتباطی برقرار کنند که معمولاً با چالش‌های زیادی روبه‌رو هستند. برنامه نویسان فرانت اند باید توانایی زیبایی شناسی را بصورت عمیق و کاربردی درک کنند یعنی باید با چند دید مخلتف مثل یک کاربر سایت، ادمین سایت و یک برنامه نویس دیگر به طراحی خود نگاه کنند و سعی کنند تمامی نیازهای کاربران و مدیران را در سایت برطرف سازند و از طرفی بهینه‌تر کدنویسی کنند.

اما حرف آخر…

انتخاب یک حوزه‌ی مناسب کاملا شخصی است ولی باید به این مورد توجه کنید که این بخش مهم‌ترین قسمت است! چرا که شما در نقطه‌ی انتخاب هستید و قبل از شروع یادگیری قرار دارید و در صورت عدم توجه به ظرفیت و توانایی‌های خودتان اگر یک انتخاب اشتباه کنید، تمام استعدادهای شما به هدر می‌رود و خروجی مناسبی نمی‌گیرید!

این فرمول طلایی در همه جا و همیشه یادتان باشد:

پیشنهاد من به شما این است که با جست‌وجو بیشتر در سایت‌ها، مشاوره با افراد متخصص در حوزه‌ی برنامه نویسی و بررسی بیشتر در استعداد و توانایی‌های خود، به آگاهی بیشتری در مورد علاقه خود برسید و با دید بهتری انتخاب عالی‌تری داشته باشید. امیدوارم که این مقاله به شما کمک کند که مسیر حرفه‌ای شغلی خود را به درستی انتخاب کنید.